Organizacja pożytku publicznego

W grudniu 1991 roku założyciele uchwalili statut Stowarzyszenia Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów i dokonali wyboru Komitetu Założycielskiego, który złożył w Sądzie Wojewódzkim we Wrocławiu wniosek na zarejestrowanie Stowarzyszenia, dołączając wymagane dokumenty.

Na wyznaczoną rozprawę w dniu 22 stycznia 1992 roku przybył Dyrektor Wydziału, któremu jako pierwszemu Sąd udzielił głosu. Na rozprawie byli wszyscy członkowie Komitetu Założycielskiego.
Dyrektor złożył wniosek o odmowę zarejestrowania Stowarzyszenia. W jego wystąpieniu nie było żadnych argumentów prawnych. Nie wskazał jakichkolwiek niezgodności statutu Stowarzyszenia z obowiązującymi przepisami. Mówił o ogłoszeniu niepodległości Ukrainy i potrzebie dobrych, stosunków sąsiedzkich, z tym państwem.
Uzasadnienie wniosku o odmowę zarejestrowania Stowarzyszenia świadczyło o nieznajomości obowiązującej ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 roku „Prawo o stowarzyszeniach”. Słuchając, trudno było oprzeć się refleksjom na temat wpływów OUN w Polsce i skutków obsadzania stanowisk w trybie rewolucyjnym.
Wystąpienie Dyrektora nie pozostało bez odpowiedzi Komitetu Założycielskiego. Powołano się na obowiązującą ustawę, które zniosła obowiązujący poprzednio system koncesyjny (uznaniowy), w którym organ rejestrowy miał prawo oceny celowości powołania stowarzyszenia. Wskazano, że obowiązuje system rejestrowy, w którym sąd wydaje postanowienie o zarejestrowaniu po stwierdzeniu, że statut stowarzyszenia jest zgodny z przepisami prawa i założyciele spełniają wymagania określone ustawą.

Po dwugodzinnej rozprawie, w czasie której zostały wyjaśnione wszystkie sprawy dotyczące postanowień statutu Sąd wydał postanowienie o zarejestrowaniu Stowarzyszenia Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów z siedzibą we Wrocławiu.

* Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie została uchwalona przez Sejm RP 24 kwietnia 2003 roku. Tego samego dnia uchwalono także Przepisy wprowadzające do ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, które mają na celu umiejscowienie jej w systemie prawa.

* Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z dnia 24 kwietnia 2003 r. (Dz. U. Nr 96, poz. 873 z późn. zm.)

* Ustawa Przepisy wprowadzające ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z dnia 24 kwietnia 2003 r. (Dz. U. Nr 96, poz. 874 z późn. zm.)

* Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie obejmuje swoim zakresem głównie stowarzyszenia, fundacje (z wyłączeniem fundacji tworzonych przez partie polityczne) oraz kościelne (wyznaniowe) osoby prawne, jeśli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego.

Historia powstania Stowarzyszenia

W marcu 1990 roku we Wrocławiu powstało Stowarzyszenie Rodzin Ofiar Ukraińskich Nacjonalistów - „Misja Pojednania i Pokuty”. W tym czasie szeroką działalność prowadził już Związek Ukraińców w Polsce. Organizacji tej nie tworzono od podstaw. Wykorzystano istnienie od 1956 Ukraińskiego Towarzystwa Społeczno - Kulturalnego, którego członkowie na mocy uchwały Zjazdu, odbytego w lutym 1990 roku, stali się członkami Związku. Nowa organizacja przejęła majątek, pracowników oraz organ prasowy tygodnik „Nasze Słowo”.
Wykorzystując panującą już w Polsce wolność i atmosferę totalnej krytyki przeszłości, operując hasłami walki z komunizmem i rosyjskim imperializmem, Związek Ukraińców pozyskał licznych polskich sprzymierzeńców i protektorów. Znalazło to wyraz w uchwale Senatu RP „Solidarnościowego” z 3 sierpnia 1990 roku.
Uchwała ta zawierała fałszywą ocenę akcji „Wisła”, przeprowadzonej w 1947 roku, dzięki której zlikwidowano działalność zbrojną Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) i Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) na południowo - wschodnim pograniczu kraju.
Celem działalności OUN i UPA było oderwanie tych ziem od państwa polskiego. Operujące tam bandy stosowały terror i niesłychane okrucieństwa. Nie uznawały żadnych zasad moralnych. Mordowano jeńców, kobiety, dzieci, także rodziny nieposłusznych Ukraińców.
Operacja „Wisła” uratowała życie wielu Polakom i Ukraińcom, zapewniła spokój i możliwość pokojowej pracy.
Związek nie ograniczył się do prowadzonej przez Ukraińskie Towarzystwo działalności na polu kultury duchowej i materialnej, języka, oświaty, zwyczajów. Związek uznał się wyłącznym reprezentantem społeczności ukraińskiej w Polsce, a jego głównym celem stało się tworzenie fałszywego obrazu przeszłości stosunków polsko - ukraińskich, przeciwdziałanie ujawnianiu zbrodni OUN i UPA, głoszenie pochwały tych organizacji i wychowywania młodego pokolenia Ukraińców w tym duchu.
Od momentu powstania Związku rozpoczęła się wielka kampania oskarżycielska państwa polskiego i narodu. Ciągle na pierwszym miejscu jest operacja „Wisła”, określana jako „zbrodnicza”, „ludobójcza”.
Jest przyrównywana do wielkiego głodu na Ukrainie lat trzydziestych. W „Naszym Słowie” i innych publikacjach, wspomniane pogranicze południowo-wschodnie państwa polskiego jest nazywane „Zakierzonią”, co ma oznaczać, że są to ziemie odwiecznie ukraińskie, oddzielone od Ukrainy linią Curzona. Stało się tak z woli Stalina, wyrażoną w porozumieniu wielkich mocarstw zawartym w Jałcie w lutym 1945 roku.
Najbardziej zdumiewający jest fakt, że „Nasze Słowo” i inne publikatory głoszące takie prawdy korzystały
i korzystają z hojnego wsparcia finansowego Ministerstwa Kultury i innych polskich instytucji.
Stowarzyszenie Rodzin Ofiar miało ograniczone możliwości działania. Wynikało to z przyjęcia formy prawnej stowarzyszenia zwykłego, które podlegało różnym ograniczeniom ustawowym. Nie miało osobowości prawnej, nie mogło powoływać terenowych jednostek organizacyjnych, zrzeszania osób prawnych, prowadzić działalności gospodarczej, otrzymywać dotacji, korzystać z ofiarności publicznej.
Istotne znaczenie miało także ograniczenie przyjęte przez samych założycieli, a dotyczące składu członkowskiego zawężonego do rodzin ofiar ukraińskich nacjonalistów. Niezrozumiałe też było w nazwie hasło „Misja Pojednania i Pokuty”.
W zaistniałej sytuacji było oczywiste, że należy stworzyć organizację mogącą działać na całym obszarze państwa z członkostwem osób o pełnej zdolności do czynności prawnych, uznających cele organizacji, bez ograniczenia obywatelstwa i narodowości. Ważne znaczenie miała sprawa możliwości przyjmowania osób prawnych w charakterze członków wspierających.